نویسندگان:

کامران رضایی توابع، بهاره صمدی کوچکسرائی

اکوسیستم‌های رودخانه‌ای شریان‌های حیاتی زمین هستند، اما عواملی مانند تخلیة فاضلاب، تصرف حریم رودخانه‌ها، سدسازی، بهره‌برداری از مصالح شن و ماسه از حریم و بستر رودخانه‌ها و تأمین نشدن حقابة زيست‌محيطي، برخی از مهم‌ترین عوامل تهدید آنها هستند. این پژوهش با هدف ارزیابی وضعیت آلودگی مهمترین رودخانه های حفاظت‌شدة کشور شامل کرج، هراز، لار، تجن، چالوس، سردابرود، به‌عنوان زیستگاه‌های مهم برخی ماهیان ارزشمند انجام شد. این ارزیابی، بر اساس جمع‌بندی پروژه‌های انجام‌شده در مورد هر رودخانه بوده است. در این پروژه‌ها، شاخص‌های عمومی آب شامل شاخص کیفی آب، شاخص سمیت و شاخص ارزش زیستی کفزیان محاسبه شده بود. در تمام رودخانه‌ها در پایین‌دست، کیفیت عمومی آب رو به کاهش، سمیت رو به افزایش، و ساپروبی به سمت آلفامزوساپروب و پلی‌ساپروب بود. در پایین‌دست این رودخانه ها که اتفاقاً مهم‌ترین بخش رودخانه از نظر ورود گونه‌های مهاجر رودکوچ همچون ماهی سفید، ماهی آزاد و ماهیان خاویاری که جایگاه حفاظتی بالایی داشته و برخی در معرض خطر انقراض هستند، تعداد منابع آلاینده شامل کاربری‌های شهری، روستایی، کشاورزی، باغی، جاده‌ای افزایش یافته و قدرت خودپالایی رودخانه کاهش یافته و حفاظت زیستگاهی از این رودخانه ها نیز انجام نمی شود. در حال حاضر مصب و پایین دست برخی از این رودخانه بی‌هوازی شده و برخی نیز به‌خاطر شرایط زیستی، تبدیل به زیستگاه ماهیان هرز و مهاجم شده است/ در صورت عدم حفاظت زیستگاهی این اکوسیستم‌های حفاظت شده، ادامة این روند باعث انقراض کامل طبیعی گونه‌های ارزشمند مهاجر رودکوچ به‌خصوص ماهیان خاویاری و ماهی آزاد دریای خزر در طی یک دهة آینده خواهد شد.

رودخانه‌های حفاظت‌شده، شاخص IRWQIsc، شاخص IRWQIst، ماهیان مهاجر، مصب.

برای لینک‌دهی به این مقاله از آدرس زیر استفاده نمایید:

برای ارجاع در منابع از عبارت زیر استفاده کنید:
رضایی توابع، کامران، صمدی کوچکسرائی، بهاره، 1402، وضعيت آلودگي پایین‌دست و مصب رودخانه‌هاي حفاظت‌شدة كشور و تهديدهاي زیستی ماهیان مهاجر رودکوچ، اولین همایش ملی پارک های ملی و مناطق تحت حفاظت، https://cnf.hsu.ac.ir/fa/archive_index.php?c=nppa1&aid=70613