نویسندگان:

مصطفی حجار برقی، رامین گلمکانی

نظریه ی اعتباریات علامه طباطبایی تشریح کننده ی نحوه ی تمایز علوم اعتباری و علوم حقیقی از یکدیگر است. علوم اعتباری از نگاه ایشان نسبت به شرایط زمان و مکان و نیازهای انسان متغیر هستند و در مقابل، علوم حقیقی نسبیت بردار نیستند و با تغییر شرایط جهان و نیازهای انسان تغییر نمی کنند. علوم حقیقی بیانگر هستی و نیستی اشیاء و نیکی و بدی اعمال انسان است؛ که در حکمت نظری و عملی که شاخه های عقل نظری هستند به آن پرداخته می شود. علوم اعتباری بیانگر خلاقیت های بشر در عرصه ی مفاهیم برای سامان بخشیدن به امورات زندگی است که با عقل عملی در ارتباط اند. اگر چه مفاهیم اعتباری در علوم با استفاده از مفاهیم حقیقی ساخته می شوند؛ اما در راستای رسیدن به حقایق قرار نمی گیرند؛ بلکه تنها برای ایجاد روابط اجتماعی، در ساخت اراده های فردی و جمعی از آن ها بهره می برند. از آنجا که بسیاری از علوم انسانی از اقتصاد و سیاست گرفته تا تاریخ و ادبیات مشحون از اعتباریات و گاه مخلوط از اعتباریات و حقیقیات و درگیر نحوه ی تفکیک آنهاست؛ به نظر می رسد نظریه ی اعتباریات علامه می تواند دروازه ی ورود مناسبی برای رسیدن به کارکرد های اجتماعی فلسفه ی اسلامی باشد. برای رسیدن به این مقصود لازم است برخاستگی نظریه اعتباریات از دل حکمت اسلامی مورد توجه ویژه قرار گیرد و در کنار آموزش فلسفه ی اسلامی به این نظریه توجه ویژه شود. متأسفانه پژوهش هایی که تاکنون در رابطه با نظریه اعتباریات صورت گرفته است عموما یارای برقراری نسبت بین این نظریه با ساختار اصیل فلسفه ی اسلامی را نداشته و آن را به صورت جزیره ای منفصل از حکمت متعالیه نگریسته اند. توجه به این نظریه در متون آموزشی فلسفه اسلامی می تواند نقش موثری در امتداد اجتماعی فلسفه اسلامی در آینده داشته باشد. در این نوشتار به شیوه ی تحلیلی - توصیفی به این سؤالات پرداخته شده است: 1- چگونه نظریه اعتباریات می تواند در ایجاد امتداد اجتماعی فلسفه اسلامی مؤثر باشد؟ 2- چرا پرداختن به نظریه ی اعتباریات یکی از لوازم متون آموزشی فلسفه اسلامی در دوران معاصر است؟

اعتباریات، امتداد اجتماعی فلسفه، علوم انسانی، آموزش فلسفه

برای لینک‌دهی به این مقاله از آدرس زیر استفاده نمایید:

برای ارجاع در منابع از عبارت زیر استفاده کنید:
حجار برقی، مصطفی، گلمکانی، رامین، 1401، لزوم توجه به اعتباریات در متون آموزشی فلسفه ی اسلامی جهت رسیدن به امتداد اجتماعی آن در آینده، هشتمین همایش ملی حکیم سبزواری، طراحی و آسیب‌شناسی برنامه درسی و متون آموزشی فلسفه اسلامی، https://cnf.hsu.ac.ir/fa/archive_index.php?c=hakim8&aid=70713